Prawie jak puzzle

Ludzie od lat układają wzory z małych, rozsypanych fragmentów. Traktują tą czynność po prostu jako rozrywkę lub bardziej profesjonalnie – np. biorą udział w zawodach. Najbardziej znaną układanką są puzzle, jednak samej idei puzzli, upatrywać można także w dawnej sztuce robienia patchworków.

Materiałowe zszywanki

Patchworki to nic innego jak barwne, wzorzyste wyroby zszywane ze strzępów materiałów i pikowane. Istnieją różnie teorie na temat powstania tej techniki i jej zastosowań. Niektórzy za pierwsze wytwory tego typu uznają łatane fragmentami materiałów stroje rycerskie, inni pochodzące z XIV w. trofea wojenne w postaci pozszywanych chorągwi wroga. Bardziej świeckie tradycja tworzenia patchworków rozwijała się zależnie od kultury pod wpływem której się zrodziła.

Przykładowo tzw. amerykański patchwork pojawił się na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych wraz z przybyłymi z Anglii na statku „Mayflower” osadnikami. Ludność tą techniką „produkowała” artykuły użytkowe m. in. pościel dla dzieci i dorosłych. Twórczość ta miała jednak także charakter kulturowy. Posługując się tradycyjnymi wzorami takimi jak: „Domek z Bali”, „Małpi chwyt”, „Niedźwiedzie Łapy” czy „Morskie fale” uwieczniano na obrazkach stworzonych z geometrycznych fragmentów materiału „pozszywane historyczne zapiski”.

W stronę drewna i tektury

Podobna idea twórcza przyświecała także wynalazcy puzzli. Dziś uznaje się, że był nim mieszkaniec osiemnastowiecznej Anglii, niejaki John Spilsbury. To w głowie tego miedziorytnika i kartografa zaświtał przed laty pomysł, by z małych, pociętych fragmentów składać większe całości obrazka. Czynności tej pomysłodawca puzzli nie traktował jednak jak rozrywki. Przypisywał tej układance walor naukowy - naklejał wydruki ówczesnych map na mahoniowe deski, które przecinał wzdłuż granic państw i kontynentów i w ten sposób propagował naukę geografii. Później przy ich pomocy uczono także innych przedmiotów.

Z czasem nauka zmieniła się w zabawę., puzzle stały się tym samym rodzajem gry towarzyskiej. Transformacji uległa także metoda ich produkcji. Wynalezienie nowego typu pił pozwoliło na wykonywanie bardziej precyzyjnych cięć, fragmenty układanki przestały więc przybierać kształty przedmiotów i postaci z rysunków. Stały się bardziej abstrakcyjne. Obrazki były więc trudniejsze do ułożenia. W XIX w. dostępne były także modele tekturowe, a pod koniec XX w. zaczęto do produkcji używać specjalnego wykrojnika nadającego puzzlom powszechnie znaną formę.

Dziś oba rodzaje układanek, zarówno te materiałowe jak i teksturowe, wrosły na stałe w krajobraz dziecięcych pokojów. Stały się także stałym elementem sklepowego asortymenty. Można je nabyć w działach z zabawkami i pościelą oraz zakupić w sklepach internetowych adresowanych do rodziców.


Artykuł pochodzi z serwisu Artelis